ശാസ്ത്രമലയാളം
ഡോ.സോണിയ ജോർജ്
വ്യക്തിപരമായ അബോധാവസ്ഥ (Personal Unconscious)
സ്വിസ് സൈക്യാട്രിസ്റ്റ് കാൾ യൂങ് വികസിപ്പിച്ചെടുത്ത ഒരു ആശയം ആണ് വ്യക്തിഗത അല്ലെങ്കിൽ വ്യക്തിപരമായ അബോധാവസ്ഥ. ഒരു വ്യക്തിക്ക് പ്രത്യേകമായിട്ടുള്ള, നിലവിൽ അയാളുടെ ബോധപൂർവമായ അവബോധത്തിൽ ഇല്ലാത്ത, അനുഭവങ്ങളുടെയും ഓർമ്മകളുടെയും വികാരങ്ങളുടെയും സംഭരണിയെ ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. യുങ്ങിയൻ സൈക്കോളജിയിലെ ഒരു പ്രധാന ആശയമാണ് ഇത്. മറന്നുപോയ അല്ലെങ്കിൽ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ട ഓർമ്മകൾ, അംഗീകരിക്കപ്പെടാത്ത ആഗ്രഹങ്ങൾ, പരിഹരിക്കപ്പെടാത്ത സംഘർഷങ്ങൾ എന്നിവ ഇതിൽ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. ചിന്തകൾ, വികാരങ്ങൾ, പെരുമാറ്റങ്ങൾ എന്നിവയെ ഇത് സ്വാധീനിക്കുമെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. സ്വപ്നങ്ങൾ, നാവ് പിഴയ്ക്കൽ (slip of the tongue), സ്വതസിദ്ധമായ സൃഷ്ടിപരമായ ആവിഷ്കാരങ്ങൾ തുടങ്ങിയവയിലൂടെ പലപ്പോഴും ഇത് വെളിപ്പെടാറുണ്ട്. വ്യക്തിപരമായ അബോധാവസ്ഥയിലെ ഉള്ളടക്കങ്ങൾ പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യുകയും സംയോജിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത് മാനസിക സന്തുലിതാവസ്ഥയും വ്യക്തിത്വവും കൈവരിക്കുന്നതിന് നിർണായകമാണെന്ന് യൂങ് നിർദ്ദേശിച്ചു. ഇത് സ്വയം തിരിച്ചറിവിൻ്റെയും വ്യക്തിഗത വളർച്ചയുടെയും ഒരു പ്രക്രിയയാണ് എന്നാണ് അദ്ദേഹം അഭിപ്രായപ്പെടുന്നത്.ഈ ആശയത്തെ യൂങ് ഇങ്ങനെ വിവരിച്ചു:
" മറന്നുപോയതോ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ടതോ ആയ അനുഭവങ്ങൾ, സങ്കീർണ്ണതകൾ, ഓർമ്മകൾ, സാധ്യതകൾ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന മനസ്സിൻ്റെ ഒരു മേഖലയാണ് വ്യക്തിപരമായ അബോധാവസ്ഥ എന്നത്. തൽക്ഷണമായ ബോധം ഉൾപ്പെടെയുള്ള വ്യക്തിയുടെ അതുല്യമായ ജീവിതാനുഭവങ്ങൾ ഇതിൽ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു."
എല്ലാ മനുഷ്യരും പങ്കിടുന്ന സാർവത്രിക ചിഹ്നങ്ങളും ആർക്കിടൈപ്പുകളും ഉൾപ്പെടുന്ന "സാമൂഹിക അബോധാവസ്ഥ“ യിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമാണ് ഈ ആശയം. സ്വപ്ന വിശകലനം, സജീവമായ ഭാവന തുടങ്ങിയ രീതികളിലൂടെ വ്യക്തിപരമായ അബോധാവസ്ഥയെ പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യുന്നത് സ്വയം കൂടുതൽ ആഴത്തിലുള്ള ധാരണയിലേക്ക് നയിക്കുമെന്ന് യൂങ് വിശ്വസിച്ചു.
നിലവിൽ ബോധത്തിൽ അല്ലാത്തതും എന്നാൽ ആകാൻ കഴിയുന്നതുമായ എന്തും വ്യക്തിപരമായ അബോധാവസ്ഥയിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഒരു കാലത്ത് ബോധത്തിലുള്ളതും എന്നാൽ മറക്കപ്പെടുകയോ അടിച്ചമർത്തപ്പെടുകയോ ചെയ്തുകൊണ്ട് അവബോധത്തിൽ നിന്ന് അപ്രത്യക്ഷമായ ഉള്ളടക്കങ്ങളാലാണ് വ്യക്തിപരമായ അബോധാവസ്ഥ പ്രധാനമായും നിർമ്മിതമാകുന്നത്. അബോധാവസ്ഥയെക്കുറിച്ചുള്ള മിക്ക ആളുകളുടെയും ധാരണ പോലെ തന്നെയാണ് ഇതും. അതായത്, എളുപ്പത്തിൽ മനസ്സിലേക്ക് കൊണ്ടുവരാൻ സാധിക്കുന്നതും ചില കാരണങ്ങളാൽ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ടതുമായ ഓർമ്മകൾ ഉൾപ്പെടുന്ന ഒന്നാണ് വ്യക്തിപരമായ അബോധാവസ്ഥ. ഒരു വ്യക്തിയുടെ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ടതോ മറക്കപ്പെട്ടതോ അവഗണിക്കപ്പെട്ടതോ ആയ അനുഭവങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഫ്രോയിഡിന്റെ അബോധം എന്ന സൃഷ്ടിയോട് തികച്ചും സാമ്യമുള്ളതാണ് വ്യക്തിപരമായ അബോധം എന്ന യുങ്ങിന്റെ സിദ്ധാന്തം. എന്നിരുന്നാലും, യൂങ് വ്യക്തിപരമായ അബോധാവസ്ഥയെ "അബോധാവസ്ഥയുടെ ഏറെക്കുറെ ഉപരിപ്ലവമായ പാളി" ആയി കണക്കാക്കി. വ്യക്തിപരമായ അബോധാവസ്ഥ "മാനസിക ജീവിതത്തിന്റെ വ്യക്തിപരവും സ്വകാര്യവുമായ വശമാണ്" എന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.
സാമൂഹിക അബോധാവസ്ഥ (Collective Unconscious)
നമ്മുടെ പൂർവ്വികരിൽ നിന്ന് പാരമ്പര്യമായി ലഭിച്ചതും എല്ലാ മനുഷ്യരും പങ്കിടുന്നതുമായ ഓർമ്മകൾ, അനുഭവങ്ങൾ, ചിഹ്നങ്ങൾ, ആർക്കിടൈപ്പുകൾ എന്നിവയുടെ സംഭരണിയെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന, കാൾ യൂങ് വികസിപ്പിച്ച ഒരു ആശയം ആണ് സാമൂഹിക അബോധാവസ്ഥ. മനുഷ്യരാശിക്ക് പൊതുവായുള്ള സാർവത്രിക തീമുകളും പാറ്റേണുകളും പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന, അബോധ മനസ്സിൻ്റെ ആഴത്തിലുള്ള പാളിയായിട്ടാണ് യൂങ് ഇതിനെ കാണുന്നത്. ഇത് വ്യക്തിപരമായ അനുഭവങ്ങൾക്കപ്പുറത്തേക്ക് പോകുന്നു എന്ന് അദ്ദേഹം പറയുന്നു. പങ്കു വെക്കപ്പെട്ട അനുഭവഘടകങ്ങൾ നമ്മുടെ ചിന്തകളെയും വികാരങ്ങളെയും പെരുമാറ്റങ്ങളെയും സ്വാധീനിക്കുന്നു. ലോകത്തെ നാം കാണുന്ന രീതിയെയും അടിസ്ഥാന തലത്തിൽ അതിനോട് ഇടപഴകുകയും രൂപപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്നതിനെ അത് നിർണ്ണയിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് യൂങ് വിശ്വസിച്ചു. ഹീറോ, മാതൃരൂപം പോലെയുള്ള സാമൂഹിക അബോധാവസ്ഥയിലുള്ള ആർക്കിടൈപ്പുകൾ സംസ്കാരങ്ങളിലും കാലഘട്ടങ്ങളിലും അഗാധമായ അർത്ഥം ഉൾക്കൊള്ളുന്ന പ്രതീകാത്മക ചിത്രങ്ങളാണ്. ഈ പുരാരൂപങ്ങൾ പാരമ്പര്യമായി ലഭിച്ചതാണെന്നും മനുഷ്യാനുഭവങ്ങളുടെ അടിത്തറയാണെന്നും യൂങ് വിശ്വസിച്ചു
"സഹജാവബോധങ്ങളുടെയും അവയുടെ പരസ്പര ബന്ധങ്ങളുടെയും ആകെത്തുകയായ ആർക്കിടൈപ്പുകൾ സാമൂഹിക അബോധാവസ്ഥയിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു." ( യൂങ്, 1936, "ആർക്കറ്റിപ്പുകളും കൂട്ടായ അബോധാവസ്ഥയും") എന്നു അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. നമ്മുടെ പൂർവ്വിക ഭൂതകാലത്തിൽ വേരൂന്നിയ ഈ പങ്കു വെക്കപ്പെട്ട ചിഹ്നങ്ങൾ മനുഷ്യൻ്റെ പെരുമാറ്റത്തെയും സ്വപ്നങ്ങളെയും മിഥ്യകളെയും സ്വാധീനിക്കുന്നുവെന്ന് അദ്ദേഹം ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു.
"ഈ ആർക്കിടൈപ്പുകൾ വലിയ നിർണായക ശക്തികളാണ്, അവ യഥാർത്ഥ സംഭവങ്ങളെ കൊണ്ടുവരുന്നു, അല്ലാതെ നമ്മുടെ വ്യക്തിപരമായ യുക്തിയും പ്രായോഗിക ബുദ്ധിയുമല്ല അവ." (യുങ്,1945, "അബോധാവസ്ഥയുടെ പ്രവർത്തനം") എന്നു അദ്ദേഹം നിരീക്ഷിച്ചു.
നമ്മുടെ ആഴത്തിലുള്ള അബോധമനസ്സ് നൂറ്റാണ്ടുകളായി പങ്കിട്ട മനുഷ്യാനുഭവങ്ങളാൽ രൂപപ്പെട്ടതാണ് എന്നതാണ് ഈ ആശയത്തിന് അടിവരയിടുന്ന ധാരണ. നാമെല്ലാവരും പങ്കിടുന്ന ഈ പൈതൃകം നമ്മുടെ ചിന്താ പ്രക്രിയകളെ, സംസ്കാരങ്ങളിലും സന്ദർഭങ്ങളിലും ഉടനീളം ആഴത്തിൽ സ്വാധീനിക്കുന്നു. ഇതിന് ഉദാഹരണമായിട്ടാണ് ആർക്കിടൈപ്പ് എന്ന ആശയം യുങ് അവതരിപ്പിച്ചത്. ഇത് മിക്കവാറും എല്ലാ സംസ്കാരങ്ങളിലും പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നു.
സാമൂഹികഅബോധാവസ്ഥയിലേക്ക് ആഴ്ന്നിറങ്ങുക എന്നത് മനുഷ്യരാശിയുടെ ആഴമേറിയ ചിന്തകളെയും ചിഹ്നങ്ങളെയും ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന പൊതുധാര പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യുക എന്നതാണ്. കാലാകാലങ്ങളിൽ സംസ്കാരങ്ങളുടെ വിവരണങ്ങൾ ഇങ്ങനെ രൂപപ്പെട്ടതാകാം. വ്യത്യസ്‌ത സംസ്കാരങ്ങളിലും കാലങ്ങളിലും സാഹിത്യത്തിലും മതത്തിലും കലയിലും ചില തീമുകളും ചിഹ്നങ്ങളും കഥകളും ആവർത്തിച്ച് പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നത് എന്തുകൊണ്ടെന്ന് വിശദീകരിക്കാൻ സാമൂഹിക അബോധാവസ്ഥ സഹായിക്കുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, സാമൂഹിക അബോധാവസ്ഥയിലൂടെ നാം ബന്ധിപ്പിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ടെങ്കിലും, ഈ പങ്കിട്ട ആശയങ്ങളുടെ തനതായ അനുഭവങ്ങളും വ്യാഖ്യാനങ്ങളും ഓരോ മനുഷ്യനിലും പ്രത്യേകമായും ഉണ്ട്.
ആർക്കിടൈപ്പുകൾ
യുങിയൻ സൈക്കോളജിയിൽ വേരൂന്നിയ ആശയം ആണ് ആർക്കിടൈപ്പുകൾ. സാമൂഹികഅബോധാവസ്ഥയിൽ അന്തർലീനമായ സാർവത്രികവും ആവർത്തിച്ചുള്ളതുമായ ചിഹ്നങ്ങളെയും വിഷയങ്ങളെയും ഇത് പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. നായകൻ, അമ്മ, നിഴൽ പോലെയുള്ള ഈ ആദിമ ചിത്രങ്ങൾ സംസ്‌കാരങ്ങളിലുടനീളം പ്രതിധ്വനിക്കുന്നു. മിത്തുകൾ, സ്വപ്നങ്ങൾ, സാംസ്കാരിക വിവരണങ്ങൾ എന്നിവ രൂപപ്പെടുത്തി വ്യക്തികളുടെ ചിന്തകൾ, പെരുമാറ്റങ്ങൾ, ധാരണകൾ എന്നിവയെ സ്വാധീനിക്കുന്ന ടെംപ്ലേറ്റുകളായി ഇവ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. ഒരു പ്രതീകാത്മക ഭാഷ വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നതിലൂടെ മനസ്സ് ആശയവിനിമയം നടത്തുകയും മനുഷ്യ മനസ്സിൻ്റെ പൊതുവായ പാറ്റേണുകളും രൂപങ്ങളും മനസ്സിലാക്കുന്നതിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.
സ്വിസ് സൈക്യാട്രിസ്റ്റായ കാൾ യൂങ് ആണ് ഈ ഈ ആശയം അവതരിപ്പിച്ചത്. അദ്ദേഹം പറയുന്നു, "മാനസിക ഘടകങ്ങളെ ചില ചിത്രങ്ങളായി ക്രമീകരിക്കുന്ന ഘടകങ്ങളും രൂപങ്ങളുമാണ് നിർവചനം അനുസരിച്ച് ആർക്കിടൈപ്പുകൾ." യുങിൻ്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, സഹജമായതും സംസ്‌കാരങ്ങളിലുടനീളം പങ്കുവയ്ക്കപ്പെടുന്നതുമായ ഈ മാതൃകകൾ മനുഷ്യാനുഭവങ്ങളുടെ ചട്ടക്കൂടായി വർത്തിക്കുന്നു.
സ്വയം കണ്ടെത്തലിനെയും പ്രതികൂല സാഹചര്യങ്ങളുടെ മേലുള്ള വിജയത്തിനെയും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഒരു പ്രമുഖ ആർക്കിടൈപ്പ് ആണ് ഹീറോ. "ആയിരം മുഖങ്ങളുള്ള നായകൻ" എന്ന തൻ്റെ കൃതിയിൽ ജോസഫ് കാംപ്‌ബെൽ ഈ പുരാവൃത്തം ഉൾക്കൊള്ളുന്നു: "ഒരു നായകൻ സാധാരണ ലോകത്തിൽ നിന്ന് അമാനുഷിക വിസ്മയത്തിൻ്റെ ഒരു മേഖലയിലേക്ക് നീങ്ങുന്നു: അതിശയകരമായ ശക്തികൾ അവിടെ കണ്ടുമുട്ടി, നിർണ്ണായക വിജയം നേടുന്നു. "
ഒരാളുടെ വ്യക്തിത്വത്തിൻ്റെ മറഞ്ഞിരിക്കുന്ന ഇരുണ്ട വശങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന നിഴലാണ് മറ്റൊരു ആദിരൂപം. യൂങ് ഈ ആശയത്തെ സംക്ഷിപ്തമായി പ്രകടിപ്പിച്ചു: "എല്ലാവരും ഒരു നിഴൽ വഹിക്കുന്നു, വ്യക്തിയുടെ ബോധപൂർവമായ ജീവിതത്തിൽ അത് എത്രത്തോളം ഉൾക്കൊള്ളുന്നുവോ അത്രത്തോളം അത് ഇരുണ്ടതും നിബിഢവുമാണ്."
മനുഷ്യ വിവരണങ്ങളിൽ അവയുടെ വ്യാപകമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തുന്ന രീതിയിൽ പുരാണങ്ങളിലും സാഹിത്യത്തിലും സ്വപ്നങ്ങളിലും ഈ ആർക്കിടൈപ്പുകൾ പ്രകടമാണ്. "പുരാണങ്ങൾ മനുഷ്യരാശിയുടെ മാനസിക ഭൂപടങ്ങളാണ്" എന്ന് യൂങ് വാദിക്കുന്നു. മനുഷ്യൻ്റെ കഥപറച്ചിലിൻ്റെയും മനഃശാസ്ത്രപരമായ വികാസത്തിൻ്റെയും അടിസ്ഥാനപരമായ അടിത്തറയെ അത് ഊന്നിപ്പറയുന്നു.
യുങ്ങിയൻ ആശയങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുന്ന മറ്റ് ചില ആർക്കിടൈപ്പുകളും ഉണ്ട്. മനസ്സിൻ്റെ സമഗ്രതയെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന കേന്ദ്ര, ഏകീകൃത ആർക്കിടൈപ്പ് ആയ ദി സെൽഫ്, പുരുഷന്മാരിലെ സ്ത്രീ വശം (അനിമ), സ്ത്രീകളിലെ പുരുഷ വശം (ആനിമസ്) സൂചിപ്പിക്കുന്ന അനിമ/ആനിമസ്, ഒരു വ്യക്തി ലോകത്തിന് മുന്നിൽ അവതരിപ്പിക്കുന്ന സാമൂഹിക മുഖംമൂടി അല്ലെങ്കിൽ മുഖം ആയ പേഴ്സണ, വളർത്തൽ, ഫെർട്ടിലിറ്റി, സംരക്ഷണം എന്നിവയെ പ്രതീകപ്പെടുത്തുന്ന അമ്മ (mother), അധികാരം, മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശം, സംരക്ഷണം എന്നിവയെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന പിതാവ് (father), നിഷ്കളങ്കതയും സാധ്യതയും ഭാവിയും പ്രതീകപ്പെടുത്തുന്ന കുട്ടി (child), ജ്ഞാനം, അറിവ്, മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശം എന്നിവയെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന ജ്ഞാനിയായ വൃദ്ധൻ/വൃദ്ധ (the wise old man/woman), കുസൃതി, കളിയാട്ടം, തടസ്സപ്പെടുത്തൽ എന്നിവയുടെ മാതൃക ആയ ട്രിക്‌സ്റ്റർ. ഇവയൊക്കെ ആണ് മറ്റു ആർക്കിടൈപ്പുകൾ
പുരാണങ്ങളിലും സ്വപ്നങ്ങളിലും, വിവിധ സംസ്‌കാരങ്ങളിലുടനീളവും പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്ന സാർവത്രിക ചിഹ്നങ്ങളായും തീമുകളായും ഈ ആർക്കിടൈപ്പുകൾ മനുഷ്യാനുഭവത്തിൻ്റെ അടിസ്ഥാന വശങ്ങൾ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു.
ബഹിർമുഖത (Extraversion)
പ്രസന്നമായ പ്രകൃതം, സഹകരണ മനോഭാവം, ഊർജ്ജസ്വലമായ പെരുമാറ്റം എന്നിവയാൽ സവിശേഷമായ ഒരു വ്യക്തിത്വ സ്വഭാവമാണ് എക്സ്ട്രാവേർഷൻ അല്ലെങ്കിൽ ബഹിർമുഖത. സാമൂഹിക ഇടപെടലുകൾ തേടുന്ന, ശ്രദ്ധാകേന്ദ്രമാകുന്നത് ആസ്വദിക്കുന്ന, പലപ്പോഴും സംസാരിക്കുന്നവരും നിശ്ചയദാർഢ്യമുള്ളവരുമായി വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെടുന്നവരാണ് ബഹിർമുഖത കൂടുതൽ ഉള്ളവർ. പൊതുവെ മറ്റുള്ളവരുടെ അടുത്ത് നിന്ന് അവർ ഊർജ്ജം വലിച്ചെടുക്കുന്നു, സാമൂഹിക സാഹചര്യങ്ങളിൽ അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുന്നു, സാഹസിക പ്രവർത്തികളിൽ കൂടുതൽ ഏർപ്പെടുന്നു. എക്‌സ്‌ട്രാവർട്ടുകൾ പലപ്പോഴും ജീവിതത്തെക്കുറിച്ച് ശുഭാപ്തിവിശ്വാസം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു. മാത്രമല്ല, പുതിയതും ഉത്തേജിപ്പിക്കുന്നതുമായ പരിതസ്ഥിതികളോട് അവർ കൂടുതൽ പൊരുത്തപ്പെടുന്നവരും ആയിരിക്കാം.
മനഃശാസ്ത്രജ്ഞനായ കാൾ യൂങ് തൻ്റെ വ്യക്തിത്വ സിദ്ധാന്തത്തിൽ ഒരു പ്രധാന മാനമായി ബഹിർമുഖതയെ അവതരിപ്പിച്ചു. ഗ്രൂപ്പ് പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ സജീവമായി പങ്കെടുക്കുക, സംഭാഷണങ്ങൾ ആരംഭിക്കുക, സാമൂഹിക സാഹചര്യങ്ങളിൽ അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുക തുടങ്ങിയവയാണ് ബാഹ്യമായ പെരുമാറ്റത്തിൻ്റെ ഉദാഹരണങ്ങൾ. പ്രശസ്ത മനഃശാസ്ത്രജ്ഞനായ ഹാൻസ് ഐസെങ്ക് എക്‌സ്‌ട്രാവേർഷൻ്റെ ജൈവശാസ്ത്രപരമായ അടിത്തറയെ കൂടുതൽ ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു, ഉത്തേജന തലത്തിലും കോർട്ടിക്കൽ പ്രവർത്തനത്തിലും ഉള്ള വ്യതിയാനങ്ങളുമായി അതിനെ ബന്ധിപ്പിച്ചു.
ഊഷ്മളത, ഒത്തുചേരൽ, ദൃഢത, പ്രവർത്തനം, ആവേശം തേടൽ, പോസിറ്റീവ് വികാരങ്ങൾ തുടങ്ങിയ വശങ്ങൾ എടുത്തുകാണിച്ചു കോസ്താ & മക് ക്രെ (1992) നടത്തിയ ഒരു പ്രമുഖ പഠനം ഈ ആശയത്തെ ആഴത്തിൽ പര്യവേക്ഷണം ചെയ്തു. വ്യക്തിത്വത്തിൻ്റെ പഞ്ചഘടക മാതൃകയിലെ (five factor model of personality) പ്രധാന അളവുകളിലൊന്നാണ് ഇത്. വ്യക്തികൾ ബാഹ്യലോകവുമായി എങ്ങനെ ഇടപഴകുന്നു എന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള ഉൾക്കാഴ്ച ഇത് നൽകുന്നു.
ബഹിർമുഖതയെക്കുറിച്ചുള്ള ശ്രദ്ധേയമായ ഉദ്ധരണികളിൽ യുങിൻ്റെ വാദം ഇങ്ങനെയാണ്. "എക്‌സ്ട്രാവർട്ട് വസ്തുനിഷ്ഠമായ ലോകത്തോട് ക്രമീകരിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു."
യഥാർത്ഥ ലോകസാഹചര്യങ്ങളിൽ, സാമൂഹിക ഇടപെടലുകളോടുള്ള സ്വാഭാവികമായ അടുപ്പം കാരണം ബഹിർമുഖത കൂടുതൽ ഉള്ള വ്യക്തി നേതൃത്വപരമായ റോളുകളിലോ വിൽപ്പനയിലോ പൊതു സംസാരത്തിലോ മികവ് പുലർത്തിയേക്കാം. എന്നിരുന്നാലും, വ്യക്തിത്വ സവിശേഷതകൾ തുടർച്ചയായി നിലനിൽക്കുന്നുവെന്നത് ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണ്. കൂടാതെ, വ്യക്തികൾ ബാഹ്യവും അന്തർമുഖവുമായ പ്രവണതകളുടെ ഒരു മിശ്രിതം പ്രകടമാക്കിയേക്കാം.
അന്തർമുഖത(Introversion)
ബാഹ്യ ഉത്തേജനത്തേക്കാൾ ഏകാന്തത, ആത്മപരിശോധന, ആന്തരിക ചിന്തകൾ എന്നിവയ്‌ക്ക് മുൻഗണന നൽകുന്ന ഒരു വ്യക്തിത്വ സവിശേഷതയാണ് അന്തർമുഖത. ഒറ്റയ്‌ക്ക് സമയം ചിലവഴിച്ച് ഉന്മേഷം വീണ്ടെടുക്കാനുള്ള പ്രവണത അവർ കാണിക്കുന്നു. സാമൂഹിക സാഹചര്യങ്ങളിൽ ഇവർ മിതഭാഷികൾ ആകാം. കൂടാതെ, വലിയ സാമൂഹിക ഒത്തുചേരലുകളേക്കാൾ, ആഴത്തിലുള്ളതും അർത്ഥവത്തായതുമായ കുറച്ച് അടുത്ത വ്യക്തികളുമായുള്ള ബന്ധമാണ് പലപ്പോഴും ഇവർ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നത്.
ബാഹ്യ ഉത്തേജനങ്ങളേക്കാൾ ആന്തരിക ചിന്തകൾക്കും വികാരങ്ങൾക്കും മുൻഗണന നൽകുന്ന ഒരു വ്യക്തിത്വ സവിശേഷതയാണ് അന്തർമുഖം. മനശാസ്ത്രജ്ഞനായ കാൾ യൂങ് ഈ പദം അവതരിപ്പിച്ചു ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു, " ചിന്തകളുടെയും വികാരങ്ങളുടെയും ആന്തരിക ലോകത്തോടാണ് അന്തർമുഖന് കൂടുതൽ താൽപ്പര്യമുള്ളത്." "പ്രവർത്തനത്തേക്കാൾ പ്രതിഫലനം ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന" വ്യക്തികളായി അദ്ദേഹം അന്തർമുഖരെ വിശേഷിപ്പിച്ചു. ബാഹ്യ ഉത്തേജകങ്ങളാൽ അവരുടെ ഊർജ്ജം കുറയുന്നതായും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ആത്മപരിശോധന, ഏകാന്തത, ഏകാന്ത സമയത്തിലൂടെ ഉന്മേഷം വീണ്ടെടുക്കേണ്ടതിൻ്റെ ആവശ്യകത എന്നിവയുമായി ഈ സ്വഭാവം പലപ്പോഴും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.
"Quiet: The Power of Introverts in a World That Can't Stop Talking" എന്ന തൻ്റെ പുസ്തകത്തിൽ സൂസൻ കെയ്ൻ അന്തർമുഖത്വത്തെക്കുറിച്ച് വിശദീകരിക്കുന്നു, "അന്തർമുഖത്വം എന്നത് കുറഞ്ഞ ഉത്തേജനം ഉള്ള പരിതസ്ഥിതികൾക്ക് മുൻഗണന നൽകുന്ന ഒന്നാണ്. അന്തർമുഖരുടെ ഏറ്റവും മികച്ചതിന് ഏറ്റവും കുറഞ്ഞ ബാഹ്യ ഉത്തേജനം മാത്രമേ ആവശ്യമുള്ളു." അവർ ഇങ്ങനെയും പറയുന്നു, "അന്തർമുഖർക്ക് ശക്തമായ സാമൂഹിക കഴിവുകൾ ഉണ്ടായിരിക്കാം, പാർട്ടികളും ബിസിനസ്സ് മീറ്റിംഗുകളും ആസ്വദിക്കാം, എന്നാൽ കുറച്ച് സമയത്തിന് ശേഷം, അവർ അവരുടെ വീട്ടിൽ ആയിരുന്നെങ്കിൽ എന്ന് ആഗ്രഹിക്കുന്നു."
മനഃശാസ്ത്രജ്ഞനായ ഹാൻസ് ഐസെങ്ക് തൻ്റെ വ്യക്തിത്വ സിദ്ധാന്തത്തിൻ്റെ ഭാഗമായി അന്തർമുഖത്വത്തെ തിരിച്ചറിഞ്ഞു, അന്തർമുഖരുടെ മിതഭാഷണം, ധ്യാനം, ബാഹ്യ പ്രതിഫലങ്ങളോട് പ്രതികരിക്കാതിരിക്കാനുള്ള പ്രവണത എന്നിവ അദ്ദേഹം എടുത്തുകാണിക്കുന്നു. അദ്ദേഹം പ്രസ്താവിച്ചു, "അന്തർമുഖർക്ക് തന്റെ ചുറ്റുപാടും ഉള്ളവയേക്കാൾ സ്വന്തം ചിന്തകളിൽ താൽപ്പര്യമുണ്ടാകാൻ കൂടുതൽ സാധ്യതയുണ്ട്."
വായനയും എഴുത്തും പോലെയുള്ള ഏകാന്തമായ പ്രവർത്തനങ്ങൾ ആസ്വദിക്കുക, സാമൂഹിക കൂടിച്ചേരലുകൾക്ക് ശേഷം ക്ഷീണം അനുഭവപ്പെടുക, വലിയ ഗ്രൂപ്പ് ഇടപെടലുകളേക്കാൾ ആഴത്തിലുള്ള സംഭാഷണങ്ങൾക്ക് മുൻഗണന നൽകുക എന്നിവ അന്തർമുഖ സ്വഭാവത്തിൻ്റെ ഉദാഹരണങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.